Σαχάρ Χαλίφα / سحر خليفة / Sahar Khalifeh

Του ΒΑΣΙΛΗ ΡΟΥΒΑΛΗ
Η Σαχάρ Χαλίφα είναι μία από τις πιο δημοφιλείς συγγραφείς στον αραβικό κόσμο. Τα μυθιστορήματα, τα άρθρα όσο και τα κείμενα παρέμβασης που έχει υπογράψει γύρω από το Παλαιστινιακό την καθιστούν πρέσβειρα των διανοουμένων της πατρίδας της στο εξωτερικό.
Γεννημένη το 1941 στη Ναμπλούς, σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στις ΗΠΑ ενώ από τη δεκαετία του '90 διευθύνει το Κέντρο Γυναικείων Θεμάτων στο Αμμάν της Ιορδανίας. Από τα οχτώ βιβλία της που έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, τα «Αγρια αγκάθια» είναι το περισσότερο γνωστό μυθιστόρημά της. Διακρίνεται από κριτικό πνεύμα, ωμό ρεαλισμό και διεισδυτικότητα όσον αφορά την εξέλιξη της παλαιστινιακής κοινωνίας, το αίσθημα του καθήκοντος και της αυτοθυσίας υπέρ των ιδανικών της ειρήνης και της ελευθερίας. Τα «Αγρια αγκάθια» (μτφρ.: Σοφία Λυκοδήμου, εκδόσεις «Κέδρος») αναμένεται να κυκλοφορήσουν την επόμενη εβδομάδα.
Εστω κι αν γράφτηκε το 1975, παραμένει η επικαιρότητα του βιβλίου. Μετά από τόσα χρόνια έχετε σκεφτεί την πιθανότητα να το ξαναγράφατε τώρα, να αλλάζατε τους ήρωές σας, ίσως να χρησιμοποιούσατε άλλες φωνές, ανανεωμένες, διαφορετικές, ώστε να αντικατοπτρίσετε τη σημερινή πραγματικότητα;
«Δεν θα έκανα καμία αλλαγή. Εξάλλου, δεν θα ήθελα να το ξαναγράψω. Το μυθιστόρημα διαπνέεται από μία αίσθηση κυρίαρχη εκείνη την εποχή. Σ' έναν βαθμό, δεν έχει αλλάξει. Ισως μερικές αλλαγές να έχουν γίνει στην παλαιστινιακή πλευρά, όμως τα βασικά προβλήματα, όπως και το περιβάλλον όπου κινούνται οι ήρωές μου, είναι ακριβώς τα ίδια. Στο βιβλίο μου γράφω για το τι συμβαίνει και το τι μπορεί να συμβεί. Μ' ενδιαφέρει λιγότερο το παρελθόν απ' ό,τι το μέλλον».
Επιτρέψτε μου όμως να σημειώσω ότι διαβάζοντας το μυθιστόρημά σας αποκαλύπτεται ένα χάος που μοιάζει μόνιμο γύρω από την Παλαιστίνη...
«Μόνιμο; Γιατί; Θεωρείται λιγότερο χαοτική η ισραηλινή πλευρά, ή ακόμη η αμερικάνικη και η διεθνής;! Παραδέχομαι ότι κι εμείς οι Παλαιστίνιοι πρέπει να επεξεργαστούμε μερικά προβλήματά μας. Με ενοχλεί πάντως οι άλλοι να μη διακρίνουν το πόσο υποφέρουμε, την αδικία που συμβαίνει εδώ κάτω, και να κάνουν λόγο μόνον για χάος...».
Το χάος υπάρχει παντού...
«Ναι, αγαπητέ μου. Αλλοι το βλέπουν, άλλοι όχι. Κάποιοι προσπαθούν να το παραβλέψουν. Δεν είμαι από αυτούς. Ως ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, φεμινίστρια και καλλιτέχνις, διακρίνω παντού γύρω μου την ομορφιά όσο και το χάος, δηλαδή την ασχήμια».
Φαίνεται ν' αλλάζει κάτι στην πατρίδα σας; Εάν η ελπίδα ποτέ δεν πεθαίνει, πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει μια λύση επιτέλους;
«Πράγματι, τα πράγματα αλλάζουν παντού. Αλλοτε για καλό κι άλλοτε για κακό. Δυστυχώς, η επώδυνη κατάσταση από την ισραηλινή κατοχή αποδεικνύεται απαράλλαχτη παρ' όλες τις παλαιστινιακές παραχωρήσεις. Μοιάζει αυτονόητο το γεγονός ότι οι περισσότεροι Αραβες υποχωρούν μπροστά στις ισραηλινές απαιτήσεις, που συνεχώς αυξάνονται. Επιπροσθέτως, η απεριόριστη ενίσχυση που παίρνουν από τη Δύση συντηρεί τις προκαταλήψεις κατά των Αράβων».
Εάν όντως ισχύει, σε τι οφείλεται κατά τη γνώμη σας αυτή η προκατάληψη;
«Μήπως επειδή είμαστε μουσουλμάνοι και στρατιωτικά αδύναμοι, μήπως επειδή έχουμε αυταρχικά καθεστώτα ή δεν γνωρίζουμε τους βασικούς κανόνες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Πιστεύω σ' όλες αυτές τις αναρωτήσεις ως αιτίες για την άποψη που έχει διαμορφώσει η Δύση ώστε να διακρίνει στο Ισραήλ το μοναδικό δημοκρατικό στάτους, το πιο υποφερτό, αναπτυγμένο, "καθαρό" σημείο στο χάρτη της Μέσης Ανατολής».
Οι αλλαγές πάντως δεν μπορούν να σημειωθούν χωρίς αμοιβαιότητα από κάθε πλευρά...
«Με ερωτάτε για αλλαγές. Ναι, γίνονται αλλαγές, όμως προς το χειρότερο. Η ισραηλινή κατοχή των τελευταίων 40 χρόνων έχει κάνει τις νεότερες γενιές πιο φτωχές, πιο θυμωμένες και λιγότερο ανεκτικές. Δεν έχουν καμία ευκαιρία εργασίας, νοσοκομειακής περίθαλψης, παιδείας. Γι' αυτό φανατίζονται, κι ο φονταμενταλισμός εξαπλώνεται σαν φωτιά. Με όλα αυτά στην ατμόσφαιρα, αναρωτιέμαι για την αισιοδοξία...».
Πρόσφατα έλαβε χώρα μια κοινή δήλωση Ισραηλινών συγγραφέων, των Αμος Οζ, Νταβίντ Γκροσμάν και Αβραάμ Γεοσούα, οι οποίοι υποστηρίζουν την κατάπαυση πυρός στη Γάζα. Θεωρείτε απαραίτητη μια ανάλογη κίνηση συγγραφέων από την άλλη πλευρά;
«Το κάνουμε εμείς εδώ και 40 χρόνια. Οι ισραηλινές κυβερνήσεις εξακολουθούν ν' αγνοούν όλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ ενώ οι διανοούμενοι αριστεροί του Ισραήλ, συγγραφείς, καλλιτέχνες και μη κυβερνητικές οργανώσεις ζητούν για δεκαετίες τα ίδια πράγματα. Ως εκ τούτου, θεωρείτε ότι εάν εμείς οι Παλαιστίνιοι συγγραφείς προβούμε σε παρόμοια δήλωση, θα τελειώσει η ισραηλινή κατοχή; Αμφιβάλλω».
Πιστεύετε όμως ότι οι συγγραφείς μπορούν να έχουν έστω ελάχιστη συμβολή στην κοινή γνώμη, με άλλα λόγια ν' ασκήσουν επιρροή στην εξεύρεση λύσης ειρήνης για τους λαούς στην περιοχή; Δεν είναι πρωτόγνωρο τούτο...
«Οι συγγραφείς μπορεί να εμπνεύσουν τους λαούς μα όχι απαραιτήτως τους ηγέτες των λαών. Η πολιτική εξάλλου σχεδιάζεται και αποφασίζεται από άλλους. Η πολιτική παίρνει σάρκα και οστά από το ενδιαφέρον, τις διεθνείς σχέσεις, τη στρατιωτική ισχύ και τις διεθνείς ίντριγκες. Μακάρι να ήμασταν εμείς, οι λογοτέχνες και οι ακτιβιστές, που θα αποφασίζαμε για την πολιτική. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο κόσμος θα ήταν πιο ασφαλής και ομορφότερος...».
Σας έχουν χαρακτηρίσει «Βιρτζίνια Γουλφ» της αραβικής λογοτεχνίας. Τα μυθιστορήματά σας, και ειδικά τα «Αγρια αγκάθια», θεωρούνται πρεσβευτές της παλαιστινιακής αντίληψης περί δικαιοσύνης στη Μέση Ανατολή. Πώς νιώθετε έχοντας αυτόν τον επιπρόσθετο ρόλο;
«Αυτό το επιδιώκω. Εχω κατηγορηθεί κατά καιρούς για αντιεβραϊσμό, αντιαμερικανισμό και κάποτε για αντιαραβισμό... Ο λόγος είναι ότι προσπαθώ μέσω της λογοτεχνίας να ανιχνεύω τα εσωτερικά και τα εξωτερικά δεδομένα αυτής της ιστορίας. Γράφω για την αδικία, ρεζιλεύω την εξουσία, απεχθάνομαι τη μισαλλοδοξία. Από την άλλη, υπερασπίζομαι τους αδύναμους, τους απόκληρους. Υπερασπίζομαι τις γυναίκες, τους καταπιεσμένους ενάντια στους καταπιεστές. Και δεν αρνούμαι, αποκρύπτω ή φτιάχνω δικαιολογίες. Ο αγώνας μου περιέχει το καθήκον απέναντι στην ειρήνη, την ομορφιά και την αγάπη. Πριν απ' όλα, σας το είπα, είμαι καλλιτέχνις, φεμινίστρια. Είμαι και μητέρα...».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 04/10/2007

Commenti

Unknown ha detto…
έχει ένα δικαιολογημένο θυμό μέσα της...
μια αγανάκτηση και μια ορμητική διάθεση.

σκεφτόμουν ότι η αναφορά στο τέλος "είμαι και μητέρα..." ίσως κατευνάζει το ύφος συνολικά των απαντήσεων ή τελικά το δικαιολογεί.

πάνω απ' όλα, όμως, παραμένει το σφίξιμο στο στομάχι για τον αγώνα αυτού του λαού, απ' τη μια, και μια πίκρα που ηθελημένα τελικά διατηρείται η ίδια κατάσταση για χρόνια τώρα.

αν λυθεί το παλαιστινιακό ή όποιο άλλο παγκόσμιο φονικό πρόβλημα, η παρεμβατικότητα των δυνάμεων θα πάει για...ύπνο. και μάλλον δε νυστάζει καθόλου...

καλησπέρα (ή καλημέρα)
scalidi ha detto…
"...Ο αγώνας μου περιέχει το καθήκον απέναντι στην ειρήνη, την ομορφιά και την αγάπη. Πριν απ' όλα, σας το είπα, είμαι καλλιτέχνις, φεμινίστρια. Είμαι και μητέρα...».
Το κρατώ αυτό. Μπράβο, Βασίλη. Πολύ ωραία συνέντευξη.
5 pink flowers ha detto…
ως βιβλιόφιλοι αγαπητε Βασίλη ριξτε μια ματιά σε κάτι που φτιάξαμε με συγγραφεις απο όλο τόν κόσμο και παίζεται αυτη τη βδομάδα στη Χαλκίδα.Λέγεται Τα Κοινά τι κοινό εχουμε ; http://alwaysthesea.blogspot.com/2007/10/blog-post_3403.html
Τι κοινό έχουμε άραγε;
Λόγω τρέλλας με Αραβικό κόσμο διαβαζω αυτο το καιρο κατι πολυ καλο Λιβανεζων δυστυχως αμεταφραστα ακομα
SILIO D'APRILE ha detto…
5 Pink Flowers: συμφωνώ, έχουμε πολλά και ιδιαίτερα κοινά... Για τη Χαλκίδα θα προσπαθήσω να έρθω λόγω Λουκίας. Δεν ξέρω τι σημαίνει (ειδικά στην μπλογκόσφαιρα) η λέξη "βιβλιόφιλος" - γράφω μόνον ποίηση, μερικά διηγήματα και ανεβαίνω τον Γολγοθά της μετάφρασης από ιταλικά, βενετσιάνικα και γκρεκάνικα... Για τους Λιβανέζους λογοτέχνες, έχω κι άλλες προτάσεις που όμως αξίζουν να ανεβούν στο (.poema..), όχι στο ιστολόγιο. Περιμένω μήνυμά σας, Silio
5 pink flowers ha detto…
στην ομορφη Χαλκιδα δεν σας ειδα εκτος εαν ειχατε φυγει οταν εγω ειχα παρει το ΚΤΕΛ για Αθηνα και μετα το αεροπλανο για Τορινο και τωρα παλι Αθηνα
Στελνω λοιπόν γραμμα τωρα που επεστρεψα αλλα τι να λεει το γραμμα για τους Λιβανεζους; ποιοι ειναι; μια ποιήτρια εξαιρετική η Τουένι ειχα πάρει κατι αποσπασματα τηςτο χειμώαν που ημουαν στο πολεμο και μου λεγε το Ε πως να τον περιγραψω Δανειστηκα τα λογια της τοτε και ακομα τα ακουω στο μυαλο μου