«Σιωπή ή αξιοπρέπεια;»: το δημοψήφισμα

«Σιωπή ή αξιοπρέπεια;», το άρθρο-σχόλιο αφότου μου ζητήθηκε από το διαδικτυακό περιοδικό Popaganda. Τρεις ημέρες αργότερα, παρακολουθώντας τον αφηνιασμό αρκετών φίλων, συνεργατών, ομοτέχνων, εναντίον της δημοκρατικής επιλογής ενός δημοψηφίσματος που αρνείται τα επονείδιστα μέτρα λιτότητας, θα μπορούσε να είχε γραφεί διαφορετικά.

Ιδού, ωστόσο:

Η διενέργεια δημοψηφίσματος αποτελεί πάγια δημοκρατική διαδικασία. Είναι υπεράσπιση του δικαιώματος του δήμου και συνολική πράξη για κάθε ευρωπαϊκή κοινωνία που διέπεται από τις αξίες του συναποφασίζειν, του συμπράττειν, του συνυπάρχειν εντός κι εκτός των ορίων της. Με αυτή την πρώτη σκέψη, η απόφαση της κυβέρνησης έχει επιβλητικό χαρακτήρα και χαιρετίζεται απρόσκοπτα.

Η συζήτηση που επιδερμικά-μικροκομματικά συντηρείται στα ηλεκτρονικά μέσα αλλά και στα κοινωνικά δίκτυα (φμπ κ.λπ.), αναδεικνύει το μείζον πρόβλημα συνοχής, συναντίληψης και άλλων συλλογικών υποδομών – όχι πως πρόκειται για κάτι καινοφανές, αφού η ιστορική περιπέτεια των Ελλήνων κατά τον 20ό αιώνα έχει στηριχθεί στις ίδιες εγγενείς δυσκολίες λόγω της απούσας επαφής-εμπειρίας με το αξιακό σύστημα του Διαφωτισμού. Η συζήτηση ετούτη, επομένως, δεν καταλήγει στην επικράτηση της λογικής˙ όπως άλλοτε, «ακούγονται» παράλογες ή παραθλασμένες αντιλήψεις, συνήθως άγνωρες και παρορμητικές, αντικατοπτρίζοντας μιαν ανάλογη πραγματικότητα που αντιμετώπισε ο ευρωπαίος πρώτος κυβερνήτης Καποδίστριας αλλά και ο πατριώτης Βενιζέλος στα πρώτα δυναμικά βήματά του.

Η ενδεχόμενη απόφαση ενός ΟΧΙ είναι αναγκαία, ίσως περισσότερο από ποτέ άλλοτε. Το δημοψήφισμα καλεί σε μιαν απάντηση σε απειλές, εκβιασμούς, υποτίμηση νοημοσύνης και αξιοπρέπειας, μα πάνω απ’ όλα σε μιαν αναζήτηση ευκαιρίας για το μέλλον, για την προσδοκία που προσώρας δεν φαίνεται στον ορίζοντα (με νέα μνημόνια και συνεπαγόμενες συνέπειες στον κοινωνικό ιστό). Επιπλέον, με την αρνητική απάντησή τους οι Έλληνες θα μπορέσουν να δώσουν μιαν πειστική απάντηση στη μεγάλη συζήτηση που έχει ανοίξει για ό,τι αφορά τον ευρωπαϊσμό, δηλαδή αυτό το κορυφαίο ιστορικό στοίχημα για τις ευρωπαϊκές εθνότητες μετά τους αιματηρούς πολέμους κατά τον περασμένο αιώνα.

Το δημοψήφισμα διενεργείται στρεφόμενο εναντίον του μνημονίου. Είναι ξεκάθαρο: με νέα μνημόνια κάθε 2-3 χρόνια, όπως επιβάλλει το σχέδιο των δανειστών, θα διαιωνίζεται η ημιθανής κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας και η πραγματικότητά της θα εξακολουθήσει να γίνεται πιο εφιαλτική. Σ’ αυτό το σημείο υφίσταται το σημαντικότερο: πόσο υπεύθυνη και δραστική είναι η ατομική και η συλλογική συνείδηση. Οι ψηφοφόροι καλούνται να δηλώσουν την επιλογή τους ως πολίτες, όχι ως υποχείρια κανενός. Κι ακόμη, καλούνται να υποστηρίξουν το ευρωπαϊκό διακύβευμα περί κυρίαρχων κρατών που αναζητούν λύσεις με νέους τρόπους πολιτικής.  

Από την άλλη πλευρά, ο συλλογισμός περιέχει ακόμη τις άλλες πιθανές κινήσεις της κοινωνίας: να επιλέξει το «ναι» ή να απόσχει… Και στις δύο περιπτώσεις, συνεπάγεται η σιωπηλή αποδοχή μιας οριστικής καταδίκης. Είναι αυτή η περίπτωση όπου ο Καβάφης καταδικάζει, αν μη τι άλλο, «περιμένοντας τους βαρβάρους» του. Όποια άποψη κι αν υιοθετήσει κάποιος, υποστηριχτική σ’ αυτές τις δύο τελευταίες επιλογές, είναι φανερό ότι δεν αντιλαμβάνεται την ιστορική ευθύνη του, δεν συναισθάνεται το μέγεθος της καταστροφής που έχει επέλθει, δεν φροντίζει παρά να στρουθοκαμηλίζει.

Κοινός παρονομαστής είναι ο φόβος. Αυτό επιδιώκουν πάντοτε οι εχθροί. Αλλ’ όμως, οι νικητές πάντοτε διαθέτουν «φαρέτρες» αφανείς, γι’ αυτό και είναι νικητές. Ο φόβος δεν είναι εργαλείο. Γι’ αυτό και πολεμάται λυσσαλέα αυτή τη στιγμή (την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο) η καθ’ όλα νόμιμη επιλογή του δημοψηφίσματος. Κι ανάμεσα στους εχθρούς είναι οι προδότες πολιτικοί του κατεστημένου ολιγαρχισμού, αυτοί που οδήγησαν τη χώρα σ’ αυτό το αδιέξοδο και αυτοί που τώρα αυτοαποκαλούνται «σωτήρες» (υποστηρίζοντας ωστόσο την εξαθλίωση των Ελλήνων…), ενώ δεν είναι τίποτε παραπάνω από φθηνοί εκπρόσωποι των εχθρών…

Το άρθρο δημοσιεύτηκε εδώ