Ο Σολωμός του Βελουδή


Ο Γιώργος Βελουδής απεβίωσε χθες δημιουργώντας μία ακόμη "κενή θέση" μεταξύ των σοβαρών μελετητών της νεοελληνικής γραμματείας. Η συνεισφορά του είναι πολυεπίπεδη και πρέπει να χαρακτηριστεί άμεσα χάρις στον πλούτο της θεματικής όσο και στην ποιότητα της εμβάθυνσης που επιδίωξε ως φιλόλογος και πανεπιστημιακός δάσκαλος. 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Σπούδασε στα πανεπιστήμια της Αθήνας και του Μονάχου με αντικείμενο τη νεοελληνική φιλολογία, τη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία και την  ιστορία. Δίδαξε για πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και, το κυριότερο, κατέθεσε πλούσιο ερευνητικό έργο. Μεταξύ των ενδιαφερόντων του υπήρξε ο Διονύσιος Σολωμός, η πρόσληψη και η εισδοχή του στο σώμα της ελληνικής ποίησης, όπως αναλόγως στο πλαίσιο της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης, κατά τους δύο τελευταίους αιώνες.

Δεν επιδίωξε τη "συστημική" παρουσία, που προσδοκά ρόλο για τον διανοούμενο στο κοινωνικό φαίνεσθαι και τον μιντιακό τροχό, αλλ' ωστόσο δεν παρέλειψε να συγκρουστεί -με όπλα την αμεσότητα και την τραχύτητα του επιστημονικού λόγου του- με το ενδο/εξω-πανεπιστημιακό κατεστημένο. 

Η εργογραφία του είναι εκτενής και βεβαίως εύκολα προσβάσιμη τόσο διαδικτυακά όσο, βασικά, στα καλά βιβλιοπωλεία. Μια ενδιαφέρουσα σύντομη κρίση επ' αυτής καταθέτει ο κριτικός και ποιητής Κώστας Παπαγεωργίου (κάνοντας κλικ εδώ).

Μερικές, ελάχιστες αποσπασματικές αναφορές του Γιώργου Βελουδή σχετικές με το σολωμικό έργο:

Γυναίκα της Ζάκυθος ...είναι έργο μεταβατικό: σηματοδοτεί, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τη μετάβαση από την κλασικιστική του έμμετρου στη ρομαντική -και νεωτερική- ποιητική του πεζού ποιήματος [...] το Gaspar de la nuit του Aloysius Bertrand κυκλοφόρησε μία τουλάχιστον δεκαετία αργότερα (1842). 

Λάμπρος ...η οργανική ενσωμάτωση, όχι η μηχανική παρεμβολή, τραγουδιών σ' ένα μεγαλύτερο, πεζό ή ποιητικό, οπωσδήποτε όμως αφηγηματικό, έργο αποτελούσε ένα καθαρά νεωτερικό μέσο για την επιδίωξη, αν όχι την επίτευξη, του "μικτού είδους", που ευαγγελίζονταν οι θεωρητικοί και πραγματοποίησαν οι ποιητές του ευρωπαϊκού Ρομαντισμού...

Κρητικός ...είναι το πρωτότοκο τέκνο του ώριμου Σολωμού από τη γόνιμη συνεύρεσή του με την κλασική γερμανική λογοτεχνία και φιλοσοφία. Η δημιουργική απήχηση των γερμανικών μελετών του είναι για την κατανόηση του έργου αυτού ερμηνευτικά αποφασιστική [...] Τα διδάγματα του Σολωμού από την καντιανή και σιλλεριανή Ηθική καθορίζουν, για πρώτη φορά στον Κρητικό, το κεντρικό νόημα του έργου, όπως έχει προδιατυπωθεί σ' ένα ιταλικό του προσχέδιο: "Η ηθική δύναμη (του ανθρώπου), που μπαίνει σε δοκιμασία από τη δυστυχία".

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι ...Χάρη στη φιλοσοφική -όχι ιστορική, πατριωτική, εθνική!- διάστασή τους οι Ελεύθεροι Πολιορκισμένοι προσλαμβάνουν τον χαρακτήρα ενός έργου με πανανθρώπινη-οικουμενική αξία. Την υπέρβαση της ιδέας της πατρίδας και του έθνους και τη μετάβαση στην ιδέα της ανθρωπότητας και της οικουμένης είχε προγραμματίσει ο Σολωμός σ' έναν από τους ιταλικούς Στοχασμούς του στους Ελεύθερους πολιορκισμένους.

Commenti