Ποίηση και ποίηση

Δεν είναι οι άγγελοι απ' τη γενιά των σπουργιτιών ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΣΧΑΛΗΣ

Ποίηση και ποίηση

εφημ. Αυγή, 5/7/2011

Του Βασίλη Ρούβαλη

* Κάθε εποχή δημιουργεί τα πρότυπα και τα αντισώματά της. Στη σημερινή συγκυρία, την πολλαπλώς αφηγούμενη ως «κρίση», ο ποιητικός λόγος απαιτείται να δώσει ένα στίγμα, να διαμορφώσει ένα πνευματικό -όχι ιδεολογικό- ανάχωμα στην ορολογία της τρέχουσας πολιτικής. Από κάθε πλευρά ακούγεται το ερώτημα για τη στάση των δημιουργών, εν προκειμένω των ποιητών, έναντι του κάθε είδους Μνημονίου, αλλά και της εν εξελίξει κοινωνικής ανισορροπίας. Εκ των προτέρων πρέπει να επισημανθεί η απουσία κάθε πεδίου καίριας αναφοράς των εκπροσώπων της ελληνικής ποίησης ως προς τα γεγονότα, τις χωροχρονικές συντεταγμένες, που προαπαιτούν σχολιασμό, αν όχι δραστική παρέμβαση, λόγω της σφοδρότητας και επιδραστικότητάς τους. Επομένως, οι Έλληνες ποιητές, όλοι όσοι δεν περιορίζονται στο «ιδιωτικό τους όραμα» αυτοβαυκαλιζόμενοι και όλοι εκείνοι που δεν «βολεύτηκαν» στις δάφνες τους συγκυριακά, δεν έχουν πρόσβαση στο θέατρο των. επιχειρήσεων και των επιχειρημάτων στον παρόντα ιστορικό χρόνο. Ως εκ τούτου, οι όποιες παρεμβάσεις από «32» ή άλλους πνευματικούς ανθρώπους είναι αυτόχρημα δικαιολογημένες για την απουσία ή τον εξοβελισμό των ποιητών από τους υπογράφοντες κείμενα και διακηρύξεις, από τη μιντιακή αναφορά και την εδραίωση της ευρύτερης άποψης για το ποιοι είναι οι διανοούμενοι και ποιοι δεν είναι, όπου ο γνώμονας ορίζεται από τις απαραίτητες «γνωριμίες» στο σύστημα... Διαβάζοντας το κείμενο-μονόλογο του Μανόλη Αναγνωστάκη (σελ.: 99, τιμή: 7 ευρώ, Πατάκης, 2011) αρκεί κανείς να υποσημειώσει μια σειρά από σκέψεις του ποιητή οι οποίες αναγόμενες στα του παρόντος θα διεγείρουν μια σειρά από ερωτήματα: πρέπει η τέχνη να εκφράζει την εποχή της, να 'ναι δηλαδή στρατευμένη, είτε να παρακολουθεί τα τεκταινόμενα αρνούμενη τουλάχιστον την ουδετερότητά της; Ας μη διαφεύγει η πραγματικότητα του ποιητή ως πολίτη κι ως ατομική μονάδα στο συλλογικό γίγνεσθαι. Ανάλογα, μπορεί να τεθεί το ζήτημα της χρησιμοθηρίας, όπου αν μη τι άλλο στο παρελθόν έχει αξιοποιηθεί ο ποιητής ως υποκινητής ή κατευναστής της εξέλιξης ερήμην της δικής του θέλησης. Σε κάποιο σημείο του μονολόγου του ο Αναγνωστάκης σημειώνει χαρακτηριστικά: «τα πολιτικά ποιήματα, που συνήθως είναι δραματικά, νομίζω πως θα έπρεπε να κλίνουν προς τη σάτιρα. Να είναι πολιτικά και σατιρικά ταυτόχρονα. Ένα τέτοιο πράγμα μας λείπει», δηλώνοντας κατ' αυτόν τη δεδομένη παρουσία των ποιητών στο γίγνεσθαι αλλά και εννοώντας, φευ, τους πολλαπλούς τρόπους παρέμβασης, τη διατύπωση και διασπορά ιδεών για ένα αύριο με θετικό πρόσημο. (Παρεμπιπτόντως, ετούτη η μικρή έκδοση αξίζει να διαβαστεί και να ξαναδιαβαστεί από τους ενασχολούμενους με τον ποιητικό λόγο μόνον και μόνον διότι ανάμεσα στα λόγια του ποιητή μπορούν να διαγνώσουν την αγωνία και το βάλσαμο της ποίησης).

* Κατ' αναλογίαν με τις παραπάνω επισημάνσεις, οφείλει κανείς να σταθεί σε μια πολύ ενδιαφέρουσα έναρξη ενασχόλησης ενός νέου ποιητή με την έκδοση ποιητικών βιβλίων. Πρόκειται για την εκδοτική πρωτοβουλία του Σωτήρη Σελαβή, ο οποίος δημιούργησε τον οίκο «Περισπωμένη» με την πρόθεση να συνεισφέρει αιχμές στη βιβλιογραφία της ποίησης με άξονα τις αισθητικές επιλογές του. Πρώτη έκδοση αποτελεί το εμβληματικό έργο «Οι ελεγείες του Ντουίνο» του Ράινερ Μαρία Ρίλκε (σελ.: 176, τιμή: 15 ευρώ), με τη φιλοδοξία να προσδώσει στο έργο μια μεταφραστική προσέγγιση ικανή να ξεκλειδώσει το κειμενικό περίβλημα αλλά και να επιφωτίσει τον λυρικό στοχασμό του δημιουργού του. Οι συγκεκριμένοι ποιητικοί μονόλογοι του Ρίλκε αποσαφηνίζουν την ανθρώπινη αγωνία και την αναδίπλωση της κοινωνίας ύστερα από την εμπειρία ενός σπαρακτικού πολεμικού δράματος που ισοπέδωσε την ατομική αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στη λήθη, τη θεϊκή πλάνη, την περιοχή μεταξύ έρωτα και θανάτου, την πραγμάτωση του μέλλοντος ως διαρκές παρόν. Όπως επισημαίνεται από τον ποιητή και δοκιμιογράφο Κώστα Κουτσουρέλη στο εύχυμο και κατατοπιστικό επίμετρό του, το έργο αυτό αποτελεί ένα θρηνητικό τραγούδι που ωστόσο τέμνει το φως στη θετική όψη της ζωής. Γι' αυτό ακριβώς πρέπει να επισημανθεί η άμεση, επιδραστική συνεισφορά του στην «ανάγνωση» του σημερινού παρόντος και -γιατί όχι;- να λάβει διδακτικό χαρακτήρα ή έστω να θεωρηθεί μια συμβολή-παραίνεση απέναντι στην τρέχουσα επισφαλή πραγματικότητα του κόσμου. Οι «Ελεγείες» αποτελούν, επιπλέον, όσον αφορά την περίπτωση της παρουσίας της «Περισπωμένης» στη σύγχρονη ελληνική γραμματεία, μια συμβολική έναρξη για τη στοιχειοθέτηση ενός ιδιαίτερα απαιτητικού αλλά και προσοδοφόρου καταλόγου βιβλίων, όπου αν μη τι άλλο ενισχύει την αισιοδοξία για τα ποιητικά πράγματα.

Πηγή: http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=626247