Ημερομηνία δημοσίευσης στην εφ. "Αυγή": 28/12/2010
Του Βασίλη Ρούβαλη
* Η γνωριμία με το έργο του Διονυσίου Σολωμού έχει εκταθεί τα τελευταία χρόνια, αναμφίβολα. Μόλις πρόσφατα κατέστη γνωστός στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό πέραν της ιδιότυπης απόκλησής του ως «εθνικός ποιητής». Ακόμη και ο ίδιος, εξάλλου, δεν αποδεχόταν τον ρόλο αυτόν. Μοιραία πέρασε στη σφαίρα του «γνωστού-αγνώστου» κλασικού της νεοελληνικής γραμματείας. Οι σολωμικές σπουδές ωστόσο αποδίδουν καρπούς εξακολουθητικά, ώστε πράγματι να έχει δοθεί η ευκαιρία στη φιλολογική έρευνα να διευρύνει τη γνώση γύρω από το πρόσωπο και το έργο αλλά και εκτιμήσει τη συνολική προσφορά του στην ποιητική δημιουργία των κατοπινών. Ο Σολωμός δεν θα πάψει νʼ απασχολεί τους εμπλεκομένους, σολωμιστές και μη, ούτε και να προκαλεί το δέος σε κάθε διαφορετική θέασή του από ποιητές και μελετητές. Με τον χρηστικό τόμο «Για να γνωρίσουμε τον Σολωμό» (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2010, σελ.: 336, τιμή: 16,50 ευρώ) ο ποιητής Γιάννης Η. Παππάς επιδιώκει να προσφέρει μια πρωτογενή προσέγγιση στον «γενάρχη» της νεοελληνικής ποίησης. Δηλώνοντας εξαρχής ότι τον ενδιαφέρει το νεότερο κοινό, κυρίως δηλαδή οι αναγνώστες που γνωρίζουν ελάχιστα -ή εν μέρει- βασικά στοιχεία της ποιητικής του, προβαίνει σε μια σχολιαστική και ερμηνευτική περιδιάβαση σε έργα περισσότερο γνωστά (ή και οικεία στον εκπαιδευτικό κόσμο): Ύμνος εις την Ελευθερίαν, Η καταστροφή των Ψαρών, Ο Λάμπρος, Ο Κρητικός, Οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Ο πόρφυρας, Η γυναίκα της Ζάκυθος. Συγκεντρώνει κριτικά κείμενα για τη σολωμική ποίηση σʼ όλη την εξελικτική πορεία της ελληνικής ποίησης κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Κι ακόμη, προσφέρει ένα χρήσιμο, σύντομο και περιεκτικό, χρονολόγιο για τον άνθρωπο, την ποιητική πορεία και την εποχή που έζησε στα Επτάνησα.
* Πρωτοεμφανιζόμενος ποιητής, ο Θοδωρής Παπαϊωάννου διαθέτει την πολυτελή ευχέρεια νʼ αγνοεί τους «κινδύνους», να προσεγγίζει με ειλικρίνεια το ποιητικό γίγνεσθαι, να εκφράζεται αφειδώλευτα. Η συλλογή του «Τσάρκα στο άυλο» (εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2010, σ.: 48 , τιμή: 7,39 ευρώ) είναι το εισόδειο βιβλίο του - αυτοσυστήνεται δηλώνοντας ειρωνεία, σκεπτικισμό, αθυροστομία. Θαρραλέος όσο και μετρημένος στην έκφραση, ο Παπαϊωάννου ανοίγει τη βεντάλια της θεματικής του «τριγυρίζοντας» στην καθημερινότητα για να τη μεταπλάσει υπερρεαλιστικά. Γράφει (στο ποίημα Fairy Boat): «Οι σοβαροφανείς μηχανές άλλοτε μούγκριζαν κι άλλοτε τραγουδούσαν. Πόση μαεστρία στο χειρισμό του ραβδιού της! Θα μπορούσε να διευθύνει ορχήστρα ή πολυεθνική». Ανατρέπει την πραγματικότητα υπέρ μιας άλλης προσέγγισής της, ίσως λιγότερο εμπεριστατωμένης αλλά προτιμητέας: «Πολύχρωμα πλήκτρα / Γρήγοροι ποδηλάτες / Επαναστατημένα στάχυα / Συγχυσμένες κουρτίνες / Αλαφιασμένες πατουσίτσες / παιδιού υπνοβάτη / τρέχοντας στη σκάλα / προς μια αγάπη / ντυμένη με ροζ κανσόν / άφαντη / Προ Χριστού / Μετά Χριστόν / Αλάνθαστα μαθηματικά». Αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες νέες φωνές, που έστω κι αν βρίσκεται στην απόλυτη αρχή υποδηλώνει ένα «παρών» στην ποιητική μας πραγματικότητα και αναζητεί ερείσματα για τη συνέχεια.
* Ποιητής της νεότερης γενιάς κι ο Γιάννης Ευθυμιάδης, αλλʼ από εκείνους που ανδρώθηκαν ήδη από τις αρχές της νέας χιλιετίας, ακολουθεί σταθερά βήματα προς τη διαμόρφωση μιας συγκροτημένης ποιητικής ταυτότητας. Η τρίτη συλλογή του «Γράμματα στον πρίγκιπα» (Μικρή Άρκτος, 2010, σ.: 96 , τιμή: 14 ευρώ) αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη κατάθεσή του όπου κυριαρχούν η λυρική διάσταση του έρωτα, ο εξομολογητικός τόνος του εγώ, η υπαρξιακή αγωνία. Τα ποιήματα ορίζονται από την επικράτεια της επιθυμίας, της εσωτερικής δοκιμής, της απόγνωσης, της αβρής συνειδητοποίησης του κόσμου. Ο Ευθυμιάδης δεν φείδεται στην εικονοποιία του (γνωστή και στις δύο προηγούμενες συλλογές του: ) ούτε και στη χρήση κοσμητικών στοιχείων με αισθητικά κριτήρια, ενώ εξακολουθεί να προκρίνει ένα θετικό πρόσημο -απαραίτητο στοιχείο- για τη θέαση του συναισθηματικού σύμπαντός του. Ένα δείγμα: «Το μέγα κτίσμα της γαλήνης σου / το μοιραστήκαμε μια νύχτα / πιο πάνω από φωτισμένο ουρανό. / Δεν ακουγόταν / παρά μονάχα η ανάσα σου / κι ήταν αυτή που μέτραγε ξανά το σύμπαν˙ / αυτομόλησες / στη δύναμή του. Δεν λυπάμαι».
* ”Η βιογραφία που κυκλοφόρησε πρόσφατα για τη ζωή του Έντγκαρ Άλαν Πόε με επιμέλεια του Πίτερ Ακρόιντ («Πόε, μια σύντομη ζωή», Πατάκης 2010, μτφρ.: Μαρία Φακίνου, σ. 266, τιμή: 16,50 ευρώ) αποτελεί ελεγεία στο πρόσωπο κυρίως, τον δημιουργό δευτερευόντως. Δεδομένης της «σκληρής» αποδοχής του ποιητή του περίφημου Κορακιού από τους συγχρόνους του, αλλά και της μεταθανάτιας εκτίμησης κι απεκτίμησής του από το αναγνωστικό κοινό και την κριτική, η συγκεκριμένη εργασία αποκτά περαιτέρω ενδιαφέρον: 150 χρόνια μετά τον θάνατό του ελκύει τη δημοσιότητα, διαβάζεται, αναλύεται, σχολιάζεται. Και μάλιστα, στην περίπτωση του Πίτερ Ακρόιντ, ο ποιητής -και ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αμερικανικής λογοτεχνίας- περιθάλπεται και περιβάλλεται από ένα θερμό βλέμμα που επιδιώκει να σκιαγραφήσει τα πώς και τα γιατί μιας προσωπικότητας αινιγματικής όσο και χαρισματικής, εκτός των νενομισμένων κι εντός των παραδοξοτήτων της εποχής του.
Commenti