Του ΒΑΣΙΛΗ ΡΟΥΒΑΛΗ
Ανάμεσα στα βιβλία που παραδοσιακά -κατά τη φθινοπωρινή περίοδο- προτείνουν οι εκδοτικοί οίκοι για τους επόμενους μήνες, υπάρχουν τίτλοι που υπογράφονται από πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς ή από νέους ανερχόμενους, που έχουν ήδη δώσει δείγματα γραφής μέ ένα πρώτο βιβλίο. Σιγά σιγά κάποιοι από αυτούς ξεχωρίζουν: γίνονται αντικείμενο της κριτικής, διαβάζονται από το αναγνωστικό κοινό, συνεχίζουν στη συγγραφική αρένα με επόμενα έργα τους. Και πάνω απ' όλα δημιουργούν προσδοκίες για το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.
Πρωτοεμφανιζόμενη ως πεζογράφος, παλιά και γνώριμη ωστόσο από τη δημοσιογραφική της πένα: για τη Μαρία Μαρκουλή το μουσικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Τα Νέα» δεν φαίνεται να περιορίζει τα λογοτεχνικά ενδιαφέροντά της. Η συλλογή διηγημάτων «Ντράιβ Ιν», που θα κυκλοφορήσει σε μερικές εβδομάδες στον «Κέδρο», αποτελείται από είκοσι ιστορίες στις οποίες αναμειγνύεται το αυτοκίνητο, άλλοτε ως μέσο μεταφορικό κι άλλοτε ως μέσο προώθησης της μυθοπλασίας. Οι ήρωες της Μαρίας Μαρκουλή είναι σύγχρονοι χαρακτήρες, άνθρωποι καθημερινοί, της διπλανής πόρτας. Νιώθουν τα πάντα και το τίποτε, γι' αυτό κι εκφράζονται αναλόγως, ενώ ο ψυχισμός τους μοιάζει με τα αυτοκίνητα που οδηγούν: υψηλές ταχύτητες, επικίνδυνες στροφές, απότομα σταματήματα. Πρόκειται για μια «on the road» περιήγηση στη σύγχρονη πόλη όπου δεν λείπουν οι συναισθηματικές εναλλαγές, το χιούμορ, ο πικρός σχολιασμός της αλήθειας που βιώνει κι αναγνωρίζει ο καθένας από τους πρωταγωνιστές της.
Το δεύτερο μυθιστόρημα της Φραντζέσκας Κολυβά, «Ο κηδεμόνας» (εκδόσεις «Πατάκης») εξελίσσεται στις αρχές του 20ού αιώνα, μεταξύ Σύρου και Βιέννης. Η κεντρική ηρωίδα της εργάζεται ως υπηρέτρια σε μια οικογένεια αστικού παρελθόντος αλλά παρηκμασμένου παρόντος. Η νεαρή κοπέλα ωριμάζει στη σκιά μιας πραγματικότητας στην οποία συνυπάρχουν η απειλή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οι ιδεολογικές ζυμώσεις, τα προσωπικά και τα συλλογικά πάθη. Οι αναφορές στην ψυχανάλυση, μέσω ενός σκοτεινού προσώπου που αναζητεί την ταυτότητά του, περιπλέκουν την εξέλιξη του μύθου και στη μύηση της ηρωίδας σε άγνωστες εκδοχές της ζωής. Η συγγραφέας έχει δοκιμαστεί ξανά στην πεζογραφία με το μυθιστόρημα «Φτου και βγαίνω» (εκδόσεις «Καστανιώτης»).
Εντεκα ιστορίες, που συναποτελούν αυτοτελείς θεματικές ενότητες ή μυθιστόρημα με έντεκα κεφάλαια μπορεί να θεωρηθεί το βιβλίο «Μαθήματα γραφής» της Μαρίας Σούμπερτ («Μελάνι»). Η 28χρονη συγγραφέας -μ' ένα μυθιστόρημα στο ενεργητικό της («Club Κυλικείο», «Κέδρος»)- επιδίδεται σε μια άσκηση λογοτεχνικής γραφής καθώς ο ήρωάς της είναι ένας εν δυνάμει νέος συγγραφέας. Προσπαθεί απεγνωσμένα να γράψει το τέλειο διήγημα, την τέλεια ιστορία, να πει αυτό που δεν ειπώθηκε ποτέ άλλοτε, επενδύοντας στο θάρρος και το θράσος του πρωτοεμφανιζόμενου.
Την πορεία δύο οικογενειών στο πρόσφατο παρελθόν παρακολουθεί η Μαρία Μαλανδρίνου στο πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Η Καρφίτσα» (εκδόσεις «Καστανιώτη»). Η συγγραφέας δημιουργεί ένα ανθρωποτοπίο όχι μόνο με τους πολλούς και σύνθετους χαρακτήρες του μυθιστορήματος αλλά και με τα γεγονότα που χαρακτήρισαν τον 20ό αιώνα. Τα πρόσωπα επηρεάζονται από τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, οι φιλοδοξίες τους προσαρμόζονται στην περιρρέουσα κατάσταση, τα πάθη τους εκτονώνονται ανάλογα με τις περιστάσεις. Κοινός παρονομαστής είναι το μυστικό που κρύβεται πίσω από ένα πολύτιμο κόσμημα, το οποίο πρωταγωνιστεί στην πολυκύμαντη διαδρομή των δύο οικογενειών.
Το μυθιστόρημα «Ελεύθεροι φυλακισμένοι» της πρωτοεμφανιζόμενης Βικτώριας Μακρή («Ψυχογιός») διεισδύει στον ψυχισμό των δύο ηρώων της, ο μεν νιώθοντας φυλακισμένος στα όρια της καθημερινότητάς του, ο δε έγκλειστος σ' ένα κελί φυλακής για φόνο που διέπραξε. Οι ζωές τους διαφέρουν στα «σημεία» αλλά επί της ουσίας δεν απέχουν καθόλου. Η συγγραφέας τούς πλησιάζει (ο περιπτεράς και ο φυλακισμένος δεν γνωρίζονται) παρατηρώντας τους αλλά και αναλύοντάς τους, ώστε ο αναγνώστης να εισπράξει τη βαθιά πεποίθηση ότι η ζωή έχει πολλές όψεις που αρκεί ο καθένας να τη φωτίσει αναλόγως για να νιώσει την αλήθεια της.
Η πρώτη συγγραφική απόπειρα της Μαρίας Φακίνου με τίτλο «Το καπρίτσιο της κυρίας Ν.» είναι ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα («Καστανιώτης»). Γόνος οικογένειας συγγραφέων (Μιχάλης κι Ευγενία Φακίνου) αλλά και έμπειρη συνεργάτιδα αθηναϊκού εκδοτικού οίκου, η Μαρία Φακίνου εισέρχεται στο λογοτεχνικό στίβο χρησιμοποιώντας ως φόντο μια φανταστική πόλη. Η συγγραφέας δοκιμάζει τους ήρωές της αναμειγνύοντας την παρουσία τους σε τρεις διαφορετικές ιστορίες με απώτερο στόχο να αναστοχαστεί την περιπέτεια της γραφής αλλά και την ουσία που περιέχει για τους αναγνώστες.
Ζητήματα της γυναικείας σεξουαλικότητας θίγει στο δεύτερο μυθιστόρημά της η Κατερίνα Χρυσανθοπούλου. Το «Primavera» («Τόπος») είναι ένα βιβλίο που αγγίζει το δίπολο του έρωτα τόσο ως κοινωνικό ταμπού όσο και ως σωματική-ψυχική ανάγκη. Η ηρωίδα της διαχειρίζεται την εικόνα του εαυτού της, γίνεται έρμαιο του βλέμματος, προσπαθεί να συναγάγει ένα συμπέρασμα, την ουσία των πραγμάτων. Η συγγραφέας, που ασχολείται με τη μετάφραση ενώ έχει εκδώσει και μία συλλογή ποιημάτων, χρησιμοποιεί την αμεσότητα των διαλόγων, τις έντονες περιγραφές, την ελάχιστη χρήση ρημάτων ώστε να αποτυπώσει τις καταστάσεις που βιώνει η ηρωίδα της με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο.
Στον «Τόπο» εκδίδει επίσης το πρώτο βιβλίο του ο Νεοκλής Γαλανόπουλος. Το μυθιστόρημα «Η παραλλαγή του Γιώργου Δαρσινού» τον εισάγει στη λίστα των αξιόλογων Ελλήνων συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας. Στην υπόθεσή του, πέντε ύποπτοι μιας δολοφονίας καλούνται να αποκωδικοποιήσουν και να ερμηνεύσουν ένα ημερολόγιο, το οποίο θα τους απαλλάξει. Ο στόχος είναι να συμμετέχει ο αναγνώστης στην υπόθεση, να προσπαθήσει να φτάσει στην επίλυση. Ο 35χρονος συγγραφέας γνωρίζει καλά το θεματικό πεδίο που κινείται, ενώ η γραφή του διακρίνεται από ισορροπημένη πλοκή διαθέτοντας αναπάντεχες ανατροπές, αριστοτεχνικές εμβόλιμες ιστορίες, αρκετές δόσεις χιούμορ και απρόβλεπτο τέλος.
Την πρώτη του πεζογραφική δοκιμή κάνει ο Σπύρος Ευαγγέλου με τη συλλογή διηγημάτων «Τάξη στο χάος» («Μεταίχμιο»). Ο συγγραφέας, διδάσκων στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, καταθέτει δεκατρείς ιστορίες ανθρώπων που βρέθηκαν στο χάος, αντιπαρατέθηκαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο και τελικά επικράτησαν. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την πορεία της σκέψης τους, τον προβληματισμό και τις λύσεις που επιδιώκουν. Ως αποτέλεσμα η πολυπόθητη τάξη στο χάος δεν επιβάλλεται αλλά αναδύεται, έστω και πρόσκαιρα μέσα από το ίδιο το χάος του σύμπαντος.
Μία δολοφονία αποτελεί αφορμή για την επίλυση ενός παλιού γρίφου. Το μυστικό που κρύβεται πίσω από το κίνημα των Καρμπονάρων απαιτεί εγρήγορση και οξύτητα σκέψης. Αυτόν τον ρόλο αναλαμβάνει ο ήρωας του μυθιστορήματος «Το χειρόγραφο της Πράγας» του Παναγιώτη Κονιδάρη («Λιβάνης»), ο οποίος οφείλει όχι μόνο να κατανοήσει τον γρίφο αλλά και να αντιμετωπίσει τον ίδιο τον εαυτό του: ο φόνος του θείου του σε μια βιβλιοθήκη θα τον εξαναγκάσει να βγει από την ήσυχη καθημερινότητά του, να κάνει μια έρευνα που θα τον εξαντλήσει ταξιδεύοντας από τη Μονεμβασία έως τη Λευκάδα, τη Ρώμη και την Πράγα. Στα προτερήματα του βιβλίου εντάσσεται η ώριμη γραφή, η χρήση εμβόλιμων κεφαλαίων που βοηθούν την πλοκή, τα πραγματολογικά στοιχεία, η ικανότητα ψυχογράφησης των ηρώων.
Μια πρωτότυπη μυθιστορηματική σύλληψη αποτελεί το βιβλίο της Αννίτας Παναρέτου «Ευανθία Καΐρη - Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου. Αλληλογραφώντας, όπως θα ήθελαν» («Ωκεανίδα»), στο οποίο εξελίσσεται η φανταστική αλληλογραφία των δύο γυναικών. Καταγόμενη από την Ανδρο, η Καΐρη υπήρξε διανοούμενη που θεμελίωσε τη γυναικεία παρουσία στον κόσμο της ελληνικής λογιοσύνης κατά τον 19ο αιώνα. Η Μαρτινέγκου έζησε περιορισμένη κοινωνικά και ατύχησε ως προς την ανάδειξη του έργου της αντιστρόφως ανάλογα με την πεζογραφική της δεινότητα. Οι δύο γυναίκες ανταλλάσσουν επιστολές, σύμφωνα με τη μυθιστορηματική σύμβαση, καθώς δεν διέφεραν τα ενδιαφέροντα και η στάση ζωής τους, σε μια εποχή κοινωνικών αλλαγών και διάχυτης αίσθησης αισιοδοξίας λίγο πριν και λίγο μετά την Επανάσταση του 1821.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 18/09/2007
Commenti