ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ,
Αποστολή, ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ
Ο χαρακτήρας της 4ης Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης επιβεβαιώθηκε από όλους τους συμμετέχοντες - επαγγελματίες, λογοτέχνες, βιβλιόφιλο κοινό. Η έκθεση πήρε βαθμό άριστα ως προς τη διοργάνωση, ενώ, κλείνοντας τις πύλες της χθες, κατά κοινή ομολογία άφησε την αίσθηση μιας μεγάλης, ευρωπαϊκών προδιαγραφών εκδήλωσης, που ξαφνιάζει ευχάριστα -σαν να ήρθε από το πουθενά- και δημιουργεί προσδοκίες για το μέλλον του ελληνικού βιβλίου απέναντι στις αγορές του κόσμου.
Στη διάρκεια αυτών των τεσσάρων ημερών (17-20 Μαΐου), η βορειοελλαδίτικη πόλη είχε τη σπουδαία ευκαιρία να νιώσει τον παλμό του εκδοτικού κόσμου, ν' αφουγκραστεί τις πραγματικές διαστάσεις του βιβλίου ως πνευματικού προϊόντος, αλλά κι ως επαγγελματικο-εμπορικού αντικειμένου ενασχόλησης για μια μεγάλη αλυσίδα παραγόντων, όπως είναι οι συγγραφείς, οι μεταφραστές, οι εκδότες, οι βιβλιοπώλες, οι βιβλιοθηκονόμοι, οι λογοτεχνικοί πράκτορες. Η εμπειρία είναι πολύτιμη καταπώς φαίνεται από την κίνηση στα περίπτερα των εκδοτικών οίκων, τις συζητήσεις στα πάνελ, τη συμμετοχή σε σεμινάρια, τα ραντεβού και τις συναντήσεις για ανταλλαγή πληροφοριών, αγοραπωλησίες τίτλων, εκδοτικές συμφωνίες.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι ξένοι εκδοτικοί φορείς, που επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη (προερχόμενοι από σαράντα επτά χώρες), κάνουν λόγο για μια διοργάνωση ελκυστική και λειτουργική, η οποία τους αφορά άμεσα ως σημείο γνωριμίας με τη βιβλιοπαραγωγή στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Γι' αυτό και ο Χενκ Πόπερ, διευθυντής του ολλανδικού ινστιτούτου για την προώθηση του βιβλίου (ένα από τα πλέον οργανωμένα και αποτελεσματικά στον κόσμο), θεωρεί ότι η ΔΕΒΘ είναι απαραίτητη για την επαφή μ' ένα κομμάτι της ευρωπαϊκής εκδοτικής αγοράς (Βαλκάνια και Μέση Ανατολή), που δύσκολα μπορεί να φανεί στην Εκθεση της Φρανκφούρτης.
Στον απολογισμό της τέταρτης διοργάνωσης πρέπει να προστεθούν οι λογοτεχνικές εκδηλώσεις, που, αν μη τι άλλο, κάλυψαν ευρύ φάσμα ενδιαφέροντος. Κατ' αρχάς, ανακοινώθηκε η «γέννηση» ενός νέου εκδοτικού σχήματος, που φέρει τον τίτλο «Τόπος», ενώ η Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών αποφάσισε να πραγματοποιήσει τη γενική συνέλευσή της στο πλαίσιο της έκθεσης, δηλώνοντας την υποστήριξή της στον θεσμό. Ανάμεσα στους συγγραφείς βρέθηκαν σημαντικά ονόματα -λιγότερο ή περισσότερο γνωστά στους Ελληνες βιβλιόφιλους- όπως ο Αιγύπτιος Αλάα Ελ Ασουάνι, ο Γάλλος Ερίκ Εμανουέλ Σμιτ, ο Αμερικανός Κρίστοφερ Μέριλ.
Ο ειδικά διαμορφωμένος χώρος για τους ξένους παρευρισκόμενους αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη σύσφιξη σχέσεων με Ελληνες συναδέλφους τους. Για παράδειγμα, ο Αργεντίνος ελληνιστής Οκτάβιο Κούλεζ και η Νίλι Κοέν από το Ισραήλ εντυπωσιάστηκαν από τη δυνατότητα προσωπικής επαφής με ανθρώπους από τόσο διαφορετικούς προορισμούς.
Από τους γείτονες δε, οι Σέρβοι εκδότες έδωσαν το «παρών» με χαρακτηριστικό τρόπο: ο Μλάντεν Βέσκοβιτς και ο Μάρκο Ντεσπότοβιτς, σύμβουλοι του σερβικού υπουργείου Πολιτισμού, μας είπαν: «Προσβλέπουμε σε άμεση συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου της Ελλάδας. Γιατί μας αρέσει και μας αφορά η ελληνική λογοτεχνία, ενώ επιθυμούμε να συστήσουμε αντίστοιχο ΕΚΕΒΙ. Επομένως, χρειαζόμαστε την τεχνογνωσία σας...».
Στον χαρακτήρα της έκθεσης αναφέρεται και η εκπρόσωπος γερμανικών εκδοτικών οίκων Σούζαν Μπίντερμαν, που μας επισήμανε ότι η Θεσσαλονίκη εξυπηρετεί την άμεση επαφή με τους Ελληνες εκδότες, κάτι που δεν θεωρούνταν δεδομένο στο πρόσφατο παρελθόν. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι δημοσιογράφοι με διεθνή εμπειρία, όπως η Μάγια Τζάγκι του «Γκάρντιαν», δηλώνουν απερίφραστα την παγίωση της ΔΕΒΘ στον χάρτη της εκδοτικής Ευρώπης.
Οσο για τους Ελληνες εκδότες, οι γνώμες διίστανται. Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι εμπιστεύονται τη ΔΕΒΘ ως αναγκαία προϋπόθεση εκσυγχρονισμού της ελληνικής αγοράς, αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι μεγάλη η οικονομική επιβάρυνση για τη μεταφορά προσωπικού, συνεργατών, υλικού από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη. Η Εύα Καραϊτίδη (εκδόσεις «Βιβλιοπωλείο της Εστίας») μας είπε: «Είναι άδηλο το οικονομικό αποτέλεσμα για τους εκδότες». Ενώ η Πετρούλα Γαβριηλίδου (εκδόσεις «Κέδρος») και η Ελένη Κεχαγιόγλου συμφωνούν με την άποψη πολλών συναδέλφων τους, ότι πλέον η έκθεση «αποτελεί στέκι» για τους ανθρώπους του βιβλίου, κι επομένως αξίζει τον κόπο η προσπάθεια.
Το σημαντικό είναι, πάντως, ότι στους διαδρόμους των 12 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων βρέθηκαν άνθρωποι με κοινό παρονομαστή το βιβλίο. Η «ζαλάδα» από τις εκατοντάδες λογοτεχνικές προτάσεις, η γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, η παρουσίαση στατιστικών δεδομένων κι αναλύσεων, όσο και ο σχολιασμός επί παντός του εκδοτικά επιστητού, έμοιαζαν με σενάριο επιστημονικής φαντασίας πριν από τέσσερα χρόνια, όταν το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου ανέλαβε διστακτικά, ίσως αμήχανα, την οργάνωση της έκθεσης, επί υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου.
Και όντως, οι νέοι επικεφαλής του ΥΠΠΟ υποστήριξαν οικονομικά το εγχείρημα (γεγονός που βεβαίως δεν συνεπάγεται πάντοτε θετικό αποτέλεσμα). Ομως αυτό που συνηγορεί στην καθιέρωση του θεσμού είναι η αυτονόητη ανάγκη μιας διεθνούς διοργάνωσης στην Ελλάδα. Το αποδεικνύουν οι αριθμοί: οι 9.209 νέοι τίτλοι βιβλίων, που εκδόθηκαν στην Ελλάδα την προηγούμενη χρονιά (αύξηση 9,1%, σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της «Βιβλιονέτ»), είναι εντυπωσιακός αριθμός για μια χώρα με μικρά ποσοστά αναγνωσιμότητας. Το φαινόμενο είναι επίσης ενδεικτικό μιας εκδοτικής τάσης των τελευταίων χρόνων, που συνάδει με τις εκδοτικές αγορές άλλων χωρών της Ε.Ε.
Κι αν η θεσσαλονικιώτικη έκθεση χρειάζεται περισσότερη ενίσχυση στην προβολή και στην εκτίμηση της συνεισφοράς της από τοπικούς και υπερτοπικούς φορείς (οι φανφαρονισμοί του στιλ «Θεσσαλονίκη, βασιλίδα του βιβλίου σ' όλο τον κόσμο», που δεν έλειψαν από την τελετή έναρξης και η επιδεικτική απουσία των υπουργών Πολιτισμού και Παιδείας), το σίγουρο είναι ότι έχει βρει τον δρόμο της. Το είπε κι ένας εκδότης, ψιθυρίζοντας με νόημα: «Επιτέλους, ένιωσα ότι βρίσκομαι σε μια μικρή Φρανκφούρτη...».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 21/05/2007
Commenti