Χωρίς λόγια: Ισραήλ/Παλαιστίνη

Την ημέρα είναι ισχυροί, είναι το Ισραήλ, το βράδυ δεν υπάρχει τίποτε, λέει ο Αμος Οζ σε κάποια παλαιότερη συνάντησή μας. Τον πιστεύω, όπως πιστεύω και τον φίλο μου τον Αμπάς που δεν ζει πια στην πατρίδα του, δεν του επιτρέπεται να επιστρέψει, δεν τολμάει γιατί φοβάται. Πράγματι, ο φόβος στην εύφορη, μεσογειακή Γαλιλαία, αλλά και στα νότια, εκεί που η βιβλική έρημος απλώνεται παντού, ακόμη και στη σκέψη, κυριαρχεί σε κάθε δραστηριότητα, πράξη ή υπόσχεση πράξης... >>> Η Παλαιστίνη και το κράτος του Ισραήλ δεν είναι ταυτόσημες έννοιες. Η Παλαιστίνη του συλλογικού ασυνειδήτου στην Ευρώπη διαφέρει από εκείνην που εννοούν τόσο οι Αραβες όσο και οι Σιωνιστές. Το νιώθεις αμέσως, περπατώντας στα καντούνια της παλιάς πόλης στην Ιερουσαλήμ, το αφουγκράζεσαι κάθε στιγμή που οι Ψαλμοί του Δαβίδ συγκρούονται στον αέρα με τη φωνή του ιμάμη από το κοντινό τζαμί. Η πόλη αποτελεί κύκνιο άσμα για τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το μυαλό μου τριγυρίζει στις απόψεις του Régis Debray για τη διαδρομή αυτού του ανώτερου όντος που ενδύθηκε ονόματα, απόψεις, χρώμα δέρματος, εποχή και πολιτισμούς. Αναρωτιέμαι για την παρουσία του ανάμεσα στα χιλιομπαλωμένα τείχη, στον ανοιχτό πόλεμο μεταξύ μουσουλμάνων και ορθόδοξων εβραίων, στο σκίρτημα μιας θρησκευτικής ευλάβειας που ακυρώνεται μόλις εισέρχομαι στον Πανάγιο Τάφο από τους κάθε λογής αγύρτες-εμπόρους πίστης και αλήθειας, δοκηκισοφίας και στερεότυπων καταγεγραμμένων σε θρησκειολογικά βιβλία εδώ κι αιώνες >>> Τώρα, στην τελευταία περιήγηση στη στενή λωρίδα γης, νιώθω την αδικία να μοιράζεται. Στη Χάιφα, την πόλη με τη -φαινομενική έστω- νηνεμία του ευρωπαϊκού νότου, το βλέμμα επιστρέφει στο παρελθόν: οι Βυζαντινοί έμποροι, οι Μαλτέζοι και οι Κορσικάνοι πειρατές, οι Βενετοί υφασματάδες, οι Σύριοι πραματευτές. Παντού η μυρωδιά μπαχαρικών, η πολυλογία από τα μικρομάγαζα του λιμανιού, το διεισδυτικό βλέμμα του παρόντος στο παρελθόν κι αντίστροφα >>> Η αίσθηση του φόβου μοιάζει με τις ανάσες: το διακρίνω αμέσως στην έκφραση των προσώπων, στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι ξένοι από χωριό σε χωριό (γιατί υπάρχουν οι Δρούζοι μυστικιστές, οι νομάδες Βεδουίνοι, οι παρίες Αραβες, οι φανατισμένοι, οι αφασικοί δυτικοτραφείς καταναλωτές τηλεοπτικών προγραμμάτων), στα ευχολόγια των ανθρώπων όταν νιώθουν οικεία απέναντί μου. Ο φόβος δεν στερεί τη δυνατότητα της ελπίδας, μου λέει ο Ετγκαρ Κέρετ. Συνομήλικός μου συγγραφέας διηγημάτων, δυναμικός κι εκλεκτός πρεσβευτής της νέας γενιάς στη χώρα του, δεν διστάζει να ομολογεί ότι έχει μέλη της οικογένειάς του με ορθόδοξη (δηλαδή μονολιθική) αντίληψη περί σιωνισμού, αλλά ο ίδιος εξακολουθεί να έχει Παλαιστίνιους φίλους. Αυτή τη φορά τον συνάντησα ελάχιστα. Τα μαλλιά του άρχισαν ν' ασπρίζουν, μιλάει με λιγότερη ένταση όταν αναφέρεται στο ζήτημα της ειρήνης (με ή χωρίς εισαγωγικά) >>> Περπατώ στα καντούνια της βραδινής Ιερουσαλήμ. Η Via Dolorosa φαίνεται να έχει χάσει τα χρώματά της, τα καταστήματα κλείνουν σιγά σιγά, τα σκουπίδια σωριάζονται στις γωνίες. Δυο-τρεις μικροί Αραβες παίζουν ποδόσφαιρο. Κάνω νόημα στον τερματοφύλακά τους, μου στρώνει την μπάλα, σουτάρω με το αριστερό. Βάζω το γκολ και πανηγυρίζω σαν παιδί. Εκείνος όμως θυμώνει - παίρνει φόρα και κλοτσάει την μπάλα καταπάνω μου με σκοπό να με χτυπήσει. Ο θυμός του μεταφράζεται μόνον με εκδίκηση. Ετσι έμαθε, έτσι πράτττει. Στεναχωριέμαι αλλά δεν του το δείχνω διότι γνωρίζω ότι εδώ δεν υπάρχει γκρίζο ανάμεσα στο λευκό και το μαύρο >>> Η Γκιτίτ με καληνυχτίζει με μια φράση που ακούγεται τρυφερή, φιλική και προσηνής, αλλά δεν καταφέρνω να την αποτυπώσω στο μυαλό μου, ούτε να την επαναλάβω. Η ώρα έχει περάσει. Ισως κάποιος μαχητής με σημαδεύει αυτή τη στιγμή. Η σκόνη έχει κατακαθίσει αλλά στα χείλη μου η γεύση της παραμένει έντονη. Τίποτε δεν αλλάζει εδώ κάτω...