Με το ζόρι Ευρωπαίοι ή απλώς «δούρειοι ίπποι» στο μόρφωμα του ευρωπαϊσμού; Οι ιθύνοντες της σύγχρονης πολιτικής αντίληψης στη γειτονική Τουρκία θεώρησαν χρήσιμη, για το ευρωπαϊκό προφίλ και την αντίληψη περί ελευθερίας λόγου και δημοκρατίας, την ιδέα της «δοκιμής» να δοθεί στον νομπελίστα λογοτέχνη Ορχάν Παμούκ η διεύθυνση και αρχισυνταξία της φιλελεύθερης εφημερίδας «Radikal» για μία ημέρα.
Πιστεύοντας ότι θα εξυπηρετούσε την εικόνα μιας υπερμοντέρνας πολιτικής και κοινωνικής ταυτότητας της Τουρκίας δεν θέλησαν (ή δεν τόλμησαν) να απαγορεύσουν στον Τούρκο συγγραφέα αυτή την πρωτότυπη κίνηση. Ωστόσο, ο συγγραφέας, που πέρυσι παραλίγο να φυλακιστεί για προσβολή του «παντουρκικού ιδεώδους», δεν δίστασε να εκθέσει το καθεστώς για ακόμη μία φορά: οι σελίδες της «Radikal» μετατράπηκαν την περασμένη Κυριακή σε μπούμερανγκ ξεμπροστιάζοντας, κυριολεκτικά, το ψευδεπίγραφο ευρωπαϊκό μοντέλο του Ερντογάν, δηλαδή το προσωπείο για τη συμμόρφωση στα ατομικά δικαιώματα του πολίτη, την ανεξιθρησκία, τις μειονότητες, τις δημοκρατικές αξίες.
Ο Ορχάν Παμούκ, πιστός στη λογική και τις αρχές που διδάχθηκε από τη δυτικοευρωπαϊκή εμπειρία του, προσέφερε ουσιαστικά τις καλές υπηρεσίες του στον τουρκικό Τύπο. Είναι αυτό που δεν γνωρίζουμε στην Ελλάδα, όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Αρης Χατζηστεφάνου στο κατατοπιστικό εγχειρίδιο «Τουρκία: Ανατολικά της Ε.Ε.» (εκδόσεις «Πολύτροπον», 2005), δηλαδή ότι ναι μεν το τουρκικό καθεστώς και οι επιχειρηματίες παρεμβαίνουν στην ελευθεροτυπία των ΜΜΕ, αλλά «όσο μαύρο κι αν είναι το τοπίο στον χώρο του Τύπου, η τουρκική δημοσιογραφία δημιούργησε θύλακες ποιοτικής ενημέρωσης και μάλιστα εκεί που δεν το περίμενε κανείς, στη μικρή οθόνη...».
Σ' αυτό το πνεύμα, προφανώς, ο σύγχρονος «περιστρεφόμενος δερβίσης», δηλαδή η μετακεμαλική Τουρκία με όλες τις αντιφάσεις της, ανέχεται πρωτοβουλίες σαν την παρούσα. Και το πιο ενδιαφέρον, εμμέσως επιτρέπει να κερδίζουν πόντους η αισιοδοξία και η προσδοκία για ελευθερία πνευματική, ηθική, ακόμη και φαντασιακή.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ rouvalis@enet.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/01/2007
Commenti