Mε το προκαταβολικά ευπώλητο βιβλίο "Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι", το οποίο ήδη κυκλοφορεί στα γερμανικά βιβλιοπωλεία (κι αναμένεται στα ελληνικά τον Φεβρουάριο 2007 από τις εκδόσεις "Οδυσσέας"), ο Γκίντερ Γκρας θέτει το ζήτημα για τη θεμελίωση κανόνων ηθικής στον πνευματικό κόσμο.
Η αφοπλιστική αυτοβιογραφία του "γκρεμίζει" την υποτιθέμενα κρυστάλλινη εικόνα που νομίζει ότι οφείλει να διατηρεί αθρυμμάτιση κάθε διανοούμενος, καλλιτέχνης ή τέλος πάντων οποιοδήποτε δημόσιο πρόσωπο αυτοορίζεται και αντικατοπτρίζεται στο κοινωνικό περιβάλλον του.
Υπήρξε μέλος της χιτλερικής νεολαίας, συμμετείχε ενεργά στα Ες-Ες, ήταν ένας δεκαπεντάχρονος μαθητής που φυσιολογικά (ή μήπως όχι;) έβρισκε ινδάλματα από την περιρρέουσα συγκυρία στη διάρκεια της εφηβείας του. Ο Γκρας, ωστόσο, αποτελεί κεντρική φιγούρα της μεταναζιστικής Γερμανίας που πάσχιζε (και πασχίζει) να απεκδυθεί παλιούς ρόλους και να υποστηρίξει σθεναρά την αυριανή δημοκρατική συνείδηση. Η βιβλιογραφία, η αρθρογραφία, οι δημόσιες παρεμβάσεις του αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Μοιάζει όμως αστεία, αφελής και φαρισαϊκή, η προσέγγιση από αυτόκλητους υποστηρικτές ή επικριτές του: μερικοί σαν τον Σάλμαν Ρούσντι έσπευσαν να μιλήσουν για το δικαίωμα του εξομολογητικού αυτοπροσδιορισμού, ενώ κάποιοι αρθρογράφοι, σε διάφορες ευρωπαϊκές εφημερίδες, φρόντισαν χαιρέκακα να χύσουν μελάνι στην "ενοχική πληγή" του νομπελίστα συγγραφέα. Βεβαίως, αμφότεροι δεν αναφέρονται στην ελευθερία του υποκειμένου ν' αναδεικνύει την αυτονομία της βούλησής του, ν' αποδεσμεύεται από την ταυτότητά του, ν' αναθεωρεί την ατομικότητά του' δύσκολοι όροι αυτοί ή και "ψιλά" γράμματα για το διακύβευμα (φιλοσοφικό, πολιτικό και ηθικό) που εν προκειμένω υπερασπίζεται ο Γκρας.
Ο οξυδερκής Γερμανοπολωνός κλείνει το μάτι στους υποψιασμένους' πρόκειται άραγε για ηθελημένο ή αθέλητο διαφημιστικό τρικ; Απευθύνεται ευθέως στη σύγχρονη γερμανική κοινωνία; Λογοδοτεί; Το έργο του, πάντως, ξαναδιαβάζεται μετά την αναθεωρημένη εικόνα του ιδίου μέσα από την αυτοβιογραφία του. Και πια, 79 χρόνων, γνωρίζει καλύτερα το στοχαστικό παιχνίδι, τις ουτοπίες, την κάθε αυταπάτη που έχουν ανάγκη τα άτομα και οι μάζες...
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ rouvalis@enet.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 22/8/2006
Commenti
Εμ εδώ σε θέλω. Φυσικά όχι.
Βασίλη θα είσαι φαντάζομαι γύρω στα σαράντα. Θ αείχες φαντάζομαι εκεί γύρω στα δεκαπέντε-είκοσι συμμαθητές-συμφοιτητές χουντικούς. Λες να έχουν αλλάξει σήμερα; Θ'αλλάξουν στα ογδόντα; Αλλάζει ο άνθρωπος;;;;
Αυτό είναι το πρόβλημα και όχι ο Χερρ Γκραςς. Ας τον αφήσουμε τον παππούλη στην ησυχία του...
Buona sera
Και ο πρώιμος Ελύτης ευθυγραμίζεται με τον υγιεινό Τέταρτο Ελληνικό Πολιτισμό του Μεταξά. Μην κοιτάς που τον έσωσε η συμμετοχή στον Ελληνοαλβανικό.
Η εμφάνιση του Φασισμού δεν ήταν τόσο διάφανη όπως τη βλέπουμε σήμερα.
Αλλά αυτά είναι τα παρεπόμενα της δημοσιογραφικής ιστοριογραφίας. Η έκπληξη η προερχόμενη από επιφανειακότητα.