Δέκα χρόνια έχουν περάσει από τον θάνατο του Οδυσσέα Ελύτη. Οι εκδηλώσεις, σε όποιο επίσημο επίπεδο ή μη, υπήρξαν ισχνές. Το έργο του ωστόσο παραμένει στο συλλογικό ασυνείδητο του αναγνωστικού κοινού ενώ είναι πρόδηλη η αίσθηση της ανάγκης για συγκεφαλαίωση της ελυτικής προσφοράς. Δέκα χρόνια αργότερα, ο ποιητής κεντρίζει το ενδιαφέρον, παρακινεί την ανάγνωση των στίχων του, προϊδεάζει τους δημιουργούς. Την αφορμή για τούτες τις σκέψεις έδωσε μια συζήτηση μεταξύ φίλων κάτω από έναστρο ουρανό (σπάνιο σκηνικό φόντο πια...) και διάθεση "ακούσματος" των ψιθύρων που κατέλιπε ο Οδυσσέας Ελύτης. Τα κάτωθι δύο κείμενα, δημοσιευμένα στην "Ημερησία" πριν από μερικούς μήνες, πιστοποιούν απλώς την αλήθεια του τετράστιχου "Αλλοι ας ψάχνουνε για λείψανα κι ας δοκιμάζουνε / Φτυαριές μέσα στης Ιστορίας τα χώματα. Η πραγματικότητα / Ωφελεί εάν έπεται. Ομως το πριν, το είδωλο, μόνον αυτό / Σημαίνει- που ο χρόνος πάνω του δεν πιάνει...".
Ο Ελύτης είναι μεγάλος δάσκαλος γιατί είναι ο πιο συνειδητοποιημένος μάστορας του ελληνικού ποιητικού λόγου κι οδήγησε την ποίηση σε οριακά σημεία έκφρασης. Το μέταλλο της τελειότητας, ο άψογος ρυθμός, ο δυναμισμός του στίχου του, προκαλούν τα αισθητήρια. Μας βάζει στο παιχνίδι, δίνει την δυνατότητα να οικειοποιηθούμε την μεταφυσική και το όνειρό του για μια οικουμενική ποιητική κοινωνία.
Ο χώρος του Ελύτη είναι ηλεκτρισμένος από τον έντονο λυρισμό του χαρίζοντας το αίσθημα ότι ο κόσμος του φανταστικού είναι υπαρκτός. Ειδικά στον τεχνοκρατούμενο και ορθολογιστικό κόσμο που ζούμε, η περίπτωση ενός τέτοιου αιθεροβάμονα ποιητή είναι απαραίτητη.
Νιώθω την ανάγκη να εκφράσω το δέος μου απέναντι στον ποιητή που χαλιναγώγησε τα πιστεύω του σ΄ έναν άψογα δομημένο ποιητικό κόσμο με πρόσβαση για όλους μας. Δεν είναι καλλιτεχνικό δώρο, αλλά η δημόσια θέαση του υπερβατικού της ποιητικής τέχνης.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΛΛΗΣ
Τελευταία ποιητική συλλογή: «Στο σκοτάδι μετέωρος», Μελάνι 2003
Τα «Ελεγεία της οξώπετρας» αποτυπώνουν έμπρακτα την κορύφωση ενός δημιουργού που κατάφερε, όσο ελάχιστοι άλλοι, να στρέψει τον αναγνώστη, αυτόν τον ιδανικό συνομιλητή που προσδοκούσε, στην ουσία της ποιητικής τέχνης του. Είναι φανερό ότι το ελυτικό έργο διαβάζεται με συνειδητή προσήλωση, ειδάλλως το νόημα χάνεται σε ανούσιους συσχετισμούς μεταξύ σημαίνοντος-σημαινόμενου. Ο ποιητής προδικάζει αυτή τη εξέλιξη, δηλώνει την ταυτότητά του και ταυτόχρονα απαιτεί από τους συνδαιτυμόνες του μια προετοιμασία απέναντι στο ξάφνιασμα, στην ηδύτητα, στην ελλοχεύουσα μαγική διάσταση των στίχων του.
Με ποιες προϋποθέσεις, λοιπόν, στέκεται κάποιος μπροστά στον Οδυσσέα Ελύτη και πώς δοκιμάζει να τον αντιμετωπίσει; Αντί άλλης απάντησης ας αναφερθούν μερικές ιδιαίτατες πτυχές της ποιητικής τέχνης του: στοχαστική ανάγνωση και αισθητική πραγμάτωση, θεματική ουσία και πρωτότυπος μύθος, λυρική εικονογραφία και αυτοενδοσκόπηση. Και το σημαντικότερο, αν μη τι άλλο, ο Οδυσσέας Ελύτης διαπιστώνει την αιωνιότητα έξω από τον χρόνο και τη θνητότητα μέσα στον χρόνο…
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ
Τελευταία ποιητική συλλογή: «Νότος», Κέδρος 2004
Commenti
Στέκομαι στο παράθυρο
με εκείνη την οδύνη που δεν
ταράζει την αρχιτεκτονική των ποιημάτων,
που περνά ανάμεσα από τις προτάσεις
μια σταγόνα μελάνι μαύρο σαν και αυτό
στα αγγελτήρια θανάτων και τα ερωτικά γράμματα.
μα πως πέρασε ο καιρός ;
πως τα βηματά μας αργοσβήνουν κάτω από την
νέα άσφαλτο ;
Η μοναξιά είναι δισδιάβατη από το μ εως το ά,
μπορεί και να λιγόστευε αν σκεφτείς
πόσα μένουν μέλη
ενός γυμνού αγάλματος ,
χορταριάζουν πίσω από τις προθήκες,
αν σκεφτείς να κωπηλατείς αδιάκοπα
μέσα στο στάσιμο,
με την ελάχιστη πάντα διαφορά
ότι γυρεύουν να πιούν αίμα
μια στάλα.
Να μπορούσα…
να διαβώ τον Ελλήσποντο
με μία φράση
να απαλύνει το φεγγάρι
ανάμεσα στα σύννεφα,
απ’ τα σαγόνια του πελάγους
να σωθεί
η μύχια υπαρξή σου,
με μία φράση
πρώτη ρωγμή στην σιωπή μου.
Πλάθεις χώρες ακυβέρνητες θνητές !
δεν λογαριάζεις τον άνεμο,
τι άνεμος που είναι η ζωή
που δεν υποτάσσεται,
που δεν τρομάζει,
όπως η ποίηση
ξεριζώνει και φυτεύει.
Αυτό το ποιημά μου το αφιερώνω στην μνήμη του Ε.Χ. Γονατά
Ελπίζω μπορώ να το δημοσιεύσω εδώ.
Ευχαριστώ
Ν.Π.