Το ραντεβού είχε κανονιστεί δύο ημέρες νωρίτερα. Ο Κλάουντιο Μάγκρις θα ερχόταν στη Θεσσαλονίκη για να μιλήσει στο κοινό για τα βιβλία του, την πολιτική, τις ιδέες, τη λογοτεχνία. Διανοούμενος και συγγραφέας που αναζητεί νέους δρόμους στοχασμού και έκφρασης στο πλαίσιο της νέας παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας, διαθέτει ευρύ εργοβιογραφικό corpus ενώ, σε επίπεδο ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας, το βιογραφικό του είναι πλούσιο σε διδασκαλία, έρευνα, διαλέξεις τόσο στην Ιταλία όσο και στο εξωτερικό.
"Ανθρωπος της Μεσευρώπης", κάτοικος της Τεργέστης, ειδικός στη γερμανόφωνη πνευματική δημιουργία, μιλάει καθαρά ιταλικά, με προσεκτική άρθρωση και εκφραστική ακρίβεια. Το βλέμμα του είναι σταθερό. Καθόμαστε στο λόμπι ενός πολυτελούς ξενοδοχείου της πόλης. Στην ίδια ακριβώς θέση, πριν από έναν χρόνο, συνομιλούσα με τον Μίλοραντ Πάβιτς. Θυμάμαι που έλεγε ότι δεν αισιοδοξεί για τη Γιουγκοσλαβία, όπως τουλάχιστον εκείνος την εννοεί, και ότι οι λαοί της Ευρώπης χρειάζονται περισσότερη ωριμότητα για να συμβιώσουν. Ο Κλάουντιο Μάγκρις συνοφρυώνεται αλλά δηλώνει αισιόδοξος. Η συζήτηση μαζί του αρχίζει κάπως έτσι, όπως δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" την περασμένη εβδομάδα και αναπαράγεται εδώ.
Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα της δημοσίευσης στο ιστολόγιο, ο υπογράφων βρέθηκε στην πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ενωσης - οι Βρυξέλλες αποτελούν μια ιδιόμορφη περίπτωση πόλης καθώς εξελίσσεται σε ευρωπαϊκή Βαβέλ: οι Ευρωπαίοι συγκλίνουν συμβολικά και ουσιαστικά εδώ, συναποφασίζονται οι τύχες των επόμενων γενεών, διαμορφώνονται οι συνθήκες για την ευημερία τους. Τι κι αν γίνονται, επί του παρόντος, τα πρώτα βήματα εδώ; Η ενωμένη Ευρώπη είναι το ιστορικό στοίχημα που αφορά όλους, ακόμη κι όλους όσοι δυσπιστούν ή παραδοπιστούν στις δυνατότητές της. Περπατώντας για μία ακόμη φορά στις αίθουσες του Ευρωκοινοβουλίου των "25" γίνεται φανερή η αίσθηση της αμήχανης νέας αρχής. Φωνές ακούγονται από διάφορες πλευρές για την ταχύτερη σύνταξη και αποδοχή ενός Ευρωσυντάγματος, για τη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, για την ισχύ εν τη ενώσει. Ποιος ξέρει λοιπόν, οι επόμενες γενιές μπορεί να περιγράφουν απλώς την τωρινή αντίληψη περί Ευρώπης ως μεταίχμιο...
«Αναμένω τη στιγμή που θα μιλάμε για μια Ευρώπη πραγματικά ενωμένη, που θα υπάρχει ένα Κοινοβούλιο για τους λαούς της, νόμοι που θα διέπουν ολόκληρη την ευρωπαϊκή κοινωνία και φυσικά μια ωριμότερη αντιμετώπιση της διαφορετικότητας του καθενός μας», υποστηρίζει ο Κλάουντιο Μάγκρις, που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη ως τιμώμενο πρόσωπο στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου (25-28 Μαΐου).
Ο Ιταλός συγγραφέας, πολυγραφότατος αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένος στοχαστής, γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό χάρη μόνον στο δοκίμιο «Δούναβης» («Πόλις», 2001) αλλά και το αφήγημα «Μικρόκοσμοι» («Πόλις», 2005), προβληματίζεται από την πρόσφατη επικαιρότητα των Βαλκανίων, την πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συζήτηση μαζί του δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από την επικαιρότητα των ημερών, και συγκεκριμένα από το δημοψήφισμα στο Μαυροβούνιο, τις ελληνοτουρκικές αψιμαχίες στο Αιγαίο, τις εξελίξεις στο αμερικανικό αίτημα για επέμβαση στο Ιράν. «Είναι συμπτώματα που με προβληματίζουν. Δεν νομίζω ότι κανένας διαφωνεί για την πολυπλοκότητα της ταυτότητάς μας, της εθνικής, της θρησκευτικής, της γλωσσικής, της πολιτιστικής. Ολα αυτά πρέπει να τα διαφυλάττουμε, αλλά είναι υστερική η πρόθεση να προστατεύουμε τις ιδιαιτερότητές μας χτίζοντας σύνορα εθνικών κρατών, διαχωρίζοντας τον εαυτό μας με άτσαλο ή βίαιο τρόπο. Υπάρχει κάπου γραμμένο αυτό; Εύχομαι να έρθει η ώρα της συνειδητοποίησης της ευρωπαϊκής ταυτότητας από τους ίδιους του Ευρωπαίους».
Στο ερώτημα για την απτή χρήση αυτής της ταυτότητας -έστω- από τις νεότερες γενιές, ο 65χρονος συγγραφέας προβάλλει το δημοκρατικό αίσθημα και την ουσιαστική ανάγκη των λαών για αλληλοπροσέγγιση: «Δεν πρέπει πάντως να συγχέουμε τις ταυτότητές μας. Αυτό θα ήταν επικίνδυνο. Πρέπει να θέτουμε μετρήσιμα στοιχεία και να συνεισφέρουμε στις κοινές καταβολές αλλά και στις κοινές προοπτικές μας. Να οργανώσουμε τη δράση μας επενδύοντας στην ποικιλία και στην ατομικότητα, στον αλληλοσεβασμό και στην αλληλοανάδειξη».
Δηλώνει λοιπόν αισιόδοξος για το μέλλον της Ευρώπης. «Ναι, διότι στην ευρωπαϊκή παράδοση εξακολουθεί να υπάρχει το ισχυρό δίπολο που απαρτίζουν το ατομικό και το συλλογικό στοιχείο. Το μεν προηγείται, το δε έπεται».Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος των διανοουμένων; Μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνική πραγματικότητα και ίσως να συμπαρασύρουν την πολιτική και τη διπλωματία προς έναν διαφορετικό δρόμο για τον 21ο αιώνα; Ο Κλάουντιο Μάγκρις παίρνει διαφορετική θέση. «Κατά τη γνώμη μου, δεν πρέπει να μιλάμε για διανοουμένους. Σε κάθε επιστημονική έκφανση υπάρχουν αυτοί οι οποίοι ξεχωρίζουν. Δεν είμαι όμως σίγουρος για την ικανότητά τους ν' αρθρώσουν ικανό λόγο και να διαταράξουν τη δεδομένη κατάσταση. Αλλο τόσο, ας μη μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι σημαντικοί καλλιτέχνες δεν αντιλαμβάνονται την πολιτική a priori καλύτερα από τους υπολοίπους. Για παράδειγμα, θα σας αναφέρω τον Σελίν, τον Πιραντέλο, τον Σεφέρη...».
Για τους «Μικρόκοσμους» διευκρινίζει ότι δεν πρόκειται για δοκίμιο αλλά για «κρυφό μυθιστόρημα». «Πρόκειται για την αφήγηση της ζωής και του θανάτου ενός ανθρώπου. Διαθέτει τη δική του φόρμα, δεν κατηγοριοποιείται λογοτεχνικά. Πιστεύω στην ανάμιξη διαφορετικών ειδών στη γραφή. Δεν υπάρχουν πια αποκλειστικότητες. Η ζωή συνεχίζει να μας δίνει τις κατευθύνσεις -μπορούμε να μιλάμε για κάθε τι γύρω μας, να τα εμπλέκουμε, να συγκολλάμε μικρά μικρά κομμάτια της πραγματικότητας χωρίς αποκλεισμούς αλλά με δημιουργική φαντασία. Το έλεγε κάπως αλλιώς, μα εύσχημα ο Ιταλό Σβέβο: "Η αλήθεια είναι αυθεντική, ακόμη περισσότερο απ' όσο μπορώ κι εγώ ο ίδιος να πιστέψω..."».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 07/06/2006
http://www.enet.gr/online/online_hprint?q=%CC%DC%E3%EA%F1%E9%F2&a=&id=90439860
Commenti